12. Nederlands-Indië 1947-1949
Het conflict kreeg steeds meer het karakter van een meedogenloze guerrillaoorlog. De Nederlandse eenheden werden vaker doelwit van aanslagen en hinderlagen door de TNI of andere Indonesische strijdgroepen. Nadat een begin 1948 door de VN afgedwongen wapenstilstand een politieke oplossing niet dichterbij had gebracht, startte Nederland op 19 december 1948 opnieuw een groot militair offensief tegen de Republiek Indonesië: de Tweede Politionele Actie.
De tweede Nederlandse poging om een militaire beslissing te forceren leek succesvol, maar mislukte. De TNI verhevigde de guerrillastrijd en bracht de Nederlandse troepen grotere verliezen toe. Gelijktijdig wist de Republiek Indonesië internationaal meer steun te krijgen, onder meer van de Verenigde Staten. Onder deze verslechterende omstandigheden legde Nederland uiteindelijk het hoofd in de schoot. Op 27 december 1949 droeg Nederland de soevereiniteit over vrijwel de gehele archipel over aan Indonesië.